Co to jest Nordic Skating?
Już co najmniej 5000 lat temu ludzie szukali sposobu pokonywania dużych odległości podczas mroźnych zim, kiedy skute lodem akweny wodne stawały się wyzwaniem do skrócenia i przyspieszenia zimowych podróży. Pierwsze podróże na lodzie odbywały się na łyżwach z kości zwierząt domowych, a dla ułatwienia jazdy i obrony przed dzikimi zwierzętami posługiwano się kijami z zaostrzonym końcem. Używano też rodzaju bosaków strażackich. Więcej o historii łyżwiarstwa można przeczytać tutaj.

Patrząc z perspektywy czasu, jazda na łyżwach po naturalnym lodzie okazała się najbardziej efektywną formą transportu ludzi bez wykorzystywania dodatkowych maszyn, jaką kiedykolwiek wynaleziono. Przy dobrych warunkach lodowych jazda na łyżwach jest 1,3 razy szybsza niż jazda na nartach w tych samych warunkach, a typowe dystanse przejeżdżane jednorazowo wynoszą od 15 do 40 kilometrów. Współcześnie możemy mówić o dwóch głównych wersjach nordic skating: zimowej i wywodzącej się z niej wersji letniej.

Zimowa wersja nordic skating jest czymś pośrednim między narciarstwem biegowym a łyżwiarstwem szybkim. Występuje także pod nazwą tour skating i jest zarówno  sportem, jak i formą rekreacji; polega na długodystansowej jeździe na łyżwach na naturalnym lodzie w plenerze. Doświadczeni łyżwiarze mogą przejeżdżać nie mniej niż 200 km dziennie, bez żadnych trudności, co podkreśla bezwysiłkowy rytm jazdy, charakterystyczny dla tempa łyżwiarstwa podróżniczego.

Nordic Tour Skating uprawia się przede wszystkim w Skandynawii, ale także w Ameryce Północnej – w Kanadzie i USA. Polska w tej dziedzinie dopiero od kilku lat raczkuje: głównie na mazurskich jeziorach. W Europie, szczególnie w Holandii i Szwecji, rekreacyjna jazda na łyżwach po zamarzniętych jeziorach i kanałach stała się narodową obsesją.

Nordycki styl łyżwiarstwa tourowego jest popularny we wszystkich krajach nordyckich, ale najbardziej w Szwecji. W samej stolicy – Sztokholmie - zarejestrowanych jest 14 tysięcy osób uprawiających ten rodzaj turystyki łyżwiarskiej. W weekendy Szwedzi wyjeżdżają w dużych zorganizowanych grupach pociągami lub autokarami w kierunku miejsca startu. Przeszkoleni, doświadczeni przewodnicy z mapami obierają najbardziej bezpieczną trasę do celów pośrednich i celu końcowego. Sezon trwa od późnej jesieni do wczesnej wiosny. W listopadzie, lub wczesną zimą pierwsze zamarzają małe jeziora. Jeśli spadnie śnieg, stają się nieprzejezdne dla łyżwiarzy. Następnie zamarzają większe jeziora i są przejezdne. W styczniu i lutym zamarza część zatok na morzu Bałtyckim. To jest czas, kiedy można organizować długie podróże łyżwiarskie: toury liczą od 60–80 km do 150-200 km dziennie.

Nordic skating uprawiać mogą tylko osoby dorosłe i to po specjalnym, obowiązkowym kursie, zakończonym egzaminem potwierdzającym opanowywanie umiejętności samodzielnego wydostawania się (z łyżwami na nogach i w pełnym ekwipunku bezpieczeństwa) z wody na powierzchnię lodu.

Popularność tej odmiany łyżwiarstwa rośnie w Finlandii i Norwegii. Po szwedzku nazywa się ono långfärdsskridsko, po fińsku – retkiluistelu, po norwesku - turskøyting. Swoją nazwę styl przejął od nazewnictwa stosowanego w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie: nordic skating. Inne nazwy to trip skating i wild skating. Podobny sport, popularny w Holandii nazywa się toerschaatsen.

Prawie wszędzie nordic skating polega na wybieraniu własnych tras przez zorganizowane grupy łyżwiarzy wyposażonych w cały, kompletny sprzęt bezpieczeństwa. Trasy zwykle prowadzą przez zamarznięte jeziora i zatoki morskie. Ale w Holandii łyżwiarze podróżują na wyznaczonych i oznakowanych trasach na zamarzniętych kanałach i jeziorach. W związku z tym ekwipunek i wymogi bezpieczeństwa w Holandii bardzo różnią się od tych stosowanych w innych krajach.

Holenderskie łyżwiarstwo tourowe
W Holandii łyżwiarze uprawiający łyżwiarstwo tourowe, podążają oznakowanymi trasami lodowymi na zamarzniętych kanałach i jeziorach, koordynowanych i nadzorowanych przez KNSB – Królewską Holenderską Unię Łyżwiarską. To tam, gdy warunki lodowe są sprzyjające, liczące kilka milionów ludzi, rzesze miłośników łyżwiarstwa naturalnego spędzają na łyżwach wolny czas w gronie rodzin i przyjaciół. Zdarza się, że w piękne zimowe weekendy w kilku lub kilkunastu toertochtach bierze na raz udział do 45 tysięcy łyżwiarzy! O bezpieczeństwo tras dba społeczność lokalna.

Najcięższy i najdłuższy maraton łyżwiarski organizowany w Holandii nazywa się Elfstedentocht i liczy 200 km długości. Prowadzi rzekami i kanałami w prowincji Fryzji, przez 11 miast. Łyżwiarski maraton 11 miast odbywa się rzadko, tylko podczas naprawdę mroźnych i długich zim we Fryzji. Jest wtedy wielkim świętem narodowym, któremu patronuje Rodzina Królewska Holandii. Do tej pory odbył się 15 razy. Pierwszy lodowy maraton 11 miast został zorganizowany 2 stycznia 1909 roku i brało w nim udział zaledwie 23 uczestników. Ostatni, jak na razie, odbył się w 1997 roku i padł wówczas rekord 16 626 uczestników. Kiedy zimy w Holandii są zbyt ciepłe, Holendrzy organizują tzw. Alternatywny Elfstedentocht na jeziorze Weissensee, w Austriackiej Karyntii. Ścigającym się zawodnikom towarzyszą miliony kibiców, zagrzewanych do wiwatowania przez orkiestry i kapele dęte. Zawodnicy, którzy ukończą cały bieg, są dekorowani pamiątkowymi krzyżami.

Łyżwiarstwo długodystansowe w Kanadzie
Na jeziorach i rzekach wschodniej Kanady, szczególnie w regionach Saint John River i New Brunswick łyżwiarstwo długodystansowe stało się popularne w latach 1850 – 1900. Do jazdy używano tzw. Long Reachers. Około roku 1870, James A. Whelpley opatentował i w Jones Creek rozpoczął produkcję tzw. Long Reach Speed Skates. Long Reach Speed Skates miały ostrza długości 17 cali. Drewniane platformy przypinano szerokimi skórzanymi paskami do pięty i palców. Dystans 80 mil pokonywano na nich w czasie poniżej 7 godzin.

Obecnie w Kanadzie istnieje wiele tras przeznaczonych dla łyżwiarzy uprawiających nordic skating. Jedną z najciekawszych stanowi 7,5 -kilometrowej długości część przepływającego przez centrum Ottawy Kanału Rideau, która od 1971 r. jest używana jako łyżwiarski korytarz. Jest on największą zimową atrakcją turystyczną miasta i popularną drogą podróżowania przez miasto do szkół i pracy. W 2011 r. ponad 900 tys. osób skorzystało z dogodności tej skateway.

Z kolei w Joliette w prowincji Quebec, dwie równoległe, 4-kilometrowej długości trasy łyżwiarskie na rzece L'Assomption River, są połączone w pętlę biegnącą przez centrum miasta.

Także w Kolumbii Brytyjskiej, w Invermere na jeziorze Windermere jest wytyczony 15-kilometrowy tor łyżwiarski i narciarski.

Ekwipunek do nordic skatingu
Nordyckie łyżwy tourowe wyposażone są w ostrza długości 50 cm, mocowane zaciskami, opaskami, do wyspecjalizowanych butów, podobnych do butów turystycznych lub do narciarskich butów biegowych, najczęściej z ruchomą pietą. Ostrza są łatwo i wygodnie demontowalne z butów.

Zalecany ekwipunek bezpieczeństwa:

• szpikulce lodowe z linką i gwizdkiem – para metalowych szpicy z trzonkami, podobnych do zaostrzonych wkrętaków, połączonych krótką linką i z przypiętym gwizdkiem - do wydostawania się z dziur w lodzie. Szpikulce są zakładane na szyję;

• piki lodowe - drążki z metalowym ostrzem - rodzaj kijków narciarskich, służących do sprawdzania grubości lodu i odpychania się od lodu;
• rzutka linowa do wyciągania pechowca z wody;

• plecak z zaciskową torbą plastikową o pojemności 50 litrów, zawierającą odzież zapasową. Służy też jako rodzaj wypornościowej kamizelki ratunkowej;

• ochraniacze na kolana i łokcie;
• kask;
• telefon komórkowy z GPS.

Łyżwiarze holenderscy używają zwykłych długich łyżew do jazdy szybkiej i ostrzy bezpieczeństwa. Innego sprzętu zabezpieczającego nie stosują.

Wersja letnia nordic skating
W okresie od wiosny do jesieni, nordic skating w wersji na długich rolkach dwukółkowych z pompowanymi kołami stanowi rodzaj letniego narciarstwa biegowego. Jest uprawiany zarówno w naturalnym terenie, jak też na drogach asfaltowych.

Letni nordic skating to unikalne połączenie jazdy na rolkach z nartami biegowymi, pozwalające na poruszanie się po różnego rodzaju terenach niedostępnych dla użytkowników standardowego sprzętu. Dzięki zastosowaniu specjalnie zaprojektowanych kół oraz szyn, uprawianie nordic skatingu pozwala na pokonywanie leśnych ścieżek i różnego rodzaju wzniesień i dróg w naturalnym terenie, jak i na utwardzonych nawierzchniach. Nordic skating to świetna forma rekreacji, w bliskim kontakcie z naturą, zarówno dla amatorów, jak i profesjonalistów narciarstwa biegowego w sezonie letnim, oraz dla rolkarzy poszukujących nowych wyzwań.

Powstanie rolek typu Nordic pozwoliło na przełamanie odwiecznej bariery, jaką była nawierzchnia oraz teren, po którym jeździmy. Głównym założeniem nordic skating w letniej odmianie jest wykorzystanie sprawdzonych konstrukcji buta i zupełnie nowej koncepcji szyny i kół, bowiem w rolkach Nordic pneumatyczne kółka o średnicy od 12 do 15 centymetrów umożliwiają pokonywanie terenów niedostępnych dla użytkowników zwykłych rolek z twardymi kółkami. Zastosowanie pneumatycznych opon o znacznie większej średnicy i powierzchni niż standardowe kółka rolkarskie zapewnia amortyzację na różnego rodzaju nierównościach w terenie; podobnie jak w łyżwach, zastosowano tu ruchome mocowanie buta typu „clap”, które pozwala na unoszenie pięty podczas jazdy – odwzorowując typową technikę biegów narciarskich.

Gdzie kupić sprzęt?
Buty, łyżwy i ekwipunek bezpieczeństwa do nordic skating, można kupić przez internet w krajach, gdzie od wielu lat ten rodzaj sportu i rekreacji jest uprawiany i gdzie są producenci tego rodzaju sprzętu; przykładowy sklep internetowy to nordicskater.com .

Oprac. Roman Konera,
autor serwisu lyzwyszybkie.republika.pl 

zdjęcia: z archiwum autora